به گزارش روابط عمومی خانه کتاب و ادبیات ایران، وبینار نگاهی به ترجمه کتابِ «عمو قاسم» برای مخاطب آمریکای لاتین از سوی بخش بین الملل نخستین نمایشگاه مجازی کتاب تهران با حضور سعید قاسمی مدیر انتشارات کتابک، محمد علی جابری مولف کتاب، آنخلیتا ماریا روخاس مدیر انتشارات EL fari ،  فرهاد فلاح مدیر گروه کودک و نوجوان اسپانیایی زبان موسسه «فانوس دریایی» و علی شریفیان مترجم کتاب به زبان فرانسه یک‌شنبه ( 14 دی ماه) از طریق فضای مجازی برگزار شد.

ابتدای این نشست،  سعید قاسمی مدیر انتشارات کتابک ضمن توضیح درباره شیوه و انتخاب کتاب «عمو قاسم» در انتشارات کتابک گفت:  چاپ این کتاب نیاز به فکر و تامل ندارد و سعی کردیم بخشی از خصوصیات ایشان را در کتاب بگنجانیم و آنها را در اختیار مخاطبان نوجوان قرار دهیم.

قاسمی افزود: کتاب اواخر آبان ماه منتشر شد و تاکنون با 18 هزار جلد هشت بار تجدید چاپ شد. خوشبختانه استقبال خوب و شایسته‌ای از این کتاب صورت گرفت و رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی به صورت خودجوش به بررسی ابعاد و جنبه‌های مختلف این کتاب پرداختند تا آن را بیشتر به مخاطبان معرفی کنند.

مکتب سلیمانی را اگر نشناسیم کفران نعمت کرده‌ایم

در ادامه، محمد علی جابری مولف کتاب به انگیزه نوشتن کتاب «عمو قاسم» اشاره کرد و گفت: حوزه کاری من کتاب بزرگسال بود و به سمت کتاب‌های کودک و نوجوان نرفته بودم اما مدتی بود که به فکر انتشار کتابی برای کودکان و نوجوانان بودم.

جابری افزود: پس از شهادت سردار سلیمانی با مشاهده اتفاقاتی که رخ داد به این فکر افتادم که کتابی در این باره  در قالب رمان بنوسیم اما نوشتن رمان نیازمندان مصاحبه‌های فراوان بود و به مرور کتاب‌های مختلفی درباره حاج قاسم روانه بازار نشر شد که من با مشاهده آنها متوجه شدم در حوزه کودک در این باره کاری صورت نگرفته است.

مولف کتاب «عمو قاسم» بیان کرد: شخصیت، عمل و رفتار سردارحاج قاسم سلیمانی طلب می‌کند که نویسندگان مختلف از این ویژگی‌ها برای اقشار مختلف کتاب بنویسند؛ حاج قاسم را باید شناخت و شناساند، مکتب سلیمانی را اگر نشناسیم کفران نعمت کرده‌ایم.

این نویسنده انگیزه اصلی از نوشتن کتاب را ادای دین به حاج قاسم عنوان کرد و گفت: حاج قاسم حیات، خانواده و هرچه در توان داشت را در خدمت مردم ایران و شیعیان جهان گذاشت. برای کودکان و نوجوانان باید کتاب نوشت تا از این مسیر بتوان حاج قاسم را به عنوان یک الگو معرفی کرد. وظیفه من معرفی این نویسنده است تا جلوی تحریف واقعیت‌ها را درباره سردار بگیرم. 

وی ادامه داد: حاج قاسم را باید در قالب کتاب به کودکان و نوجوانان بشناسانیم. برای تحقق این امر، داستان‌ها، روایت‌ها و خاطره‌هایی را پس از مشورت به صورت هدفمند انتخاب کردم. سردارسلیمانی سرباز رهبر بود. مقام معظم رهبری از جوانان تحصیل، تهذیب و ورزش را می‌خواهند. بر همین اساس داستان‌های این کتاب را بر مبنای این سه اصل قرار دادم. تهذیب و خودسازی امری مهم است و در این کتاب نشان دادم که حاج قاسم برخود مسلط بود و گرفتار شهرت، مقام و دیده شدن نمی‌شد. مصاحبه گرفتن با ایشان کار سختی بود. حاج قاسم با تلاش بر روی ویژگی‌های شخصیتی به این مقام  رسید. ایشان مطیع امر پدر و مادر خود بود و برای مادرش دل می‌سوزاند و هرکاری می‌کرد تا مادرش از ایشان راضی باشد. این ویژگی‌ها برای نوجوانان الگو است.

مولف کتاب«عموقاسم» تصریح کرد: کتاب به شیوه تعاملی پیش می‌رود تا کودک و نوجوان هنگام خواندن کتاب یک خواننده صرف نباشد. بنابراین در پی هر داستان تمرینی تعریف کردیم تا در خلال پیام‌های نهادینه شده در داستان با خواننده حرف بزنیم و او را به تفکر وا داریم.

این نویسنده اظهار کرد: شخصیت حاج قاسم جامع است؛ بعضی از افراد تک بعدی هستد اما او چند بعدی و کامل بود. در اخلاق و شجاعت نمونه بود. همه صفات اخلاقی خوب در او وجود داشت. عاشق شهادت بود. از بعضی از داستان‌های کتاب بازخوردهایی گرفتم که برایم بسیار خوشایند بود و برای نوشتن مجدد کتاب‌هایی در این حوزه تشویق شدم تا بتوانم از زاویای دیگر حاج قاسم را به نسل جدید و به ویژه کودکان و نوجوانان معرفی کنم.

ترجمه کتاب«عمو قاسم» زمینه ساز  آشناسازی با شخصیت سردار

آنخلیتا ماریا روخاس مدیر انتشارات   EL fariاز دیگر مهمانان حاضر در این وبینار، ترجمه کتاب«عمو قاسم» را فرصتی برای مردم آمریکای لاتین برای آشنایی با شخصیت و جایگاه سردار سلیمانی دانست و گفت: ترجمه کتاب برای ما بسیار مهم بود چرا که مردم آمریکای لاتین از اهمیت، جایگاه و نقش سردار سلیمانی آگاهی نداشتند و ما از فرصت انتشار و ترجمه این کتاب برای آشناسازی مردم با شخصیت سردار بهره بردیم.  

ماریا روخاس افزود: برای ما مهم بود که به کودکان و نوجوان اهمیت این الگو و رهبر را نشان دهیم. حتی جوامع غیرمسلمان در آمریکای لاتین به دنبال این بودند که اطلاعاتی درباره سردار سلیمانی به دست بیاورند و با ایشان آشنا شوند. ما در کتاب امکانی برای خواننده‌ها فراهم کردیم تا از طریق آن بتوانند با سردار و خانواده ایشان ارتباط برقرار کنند و نوشته‌های خود را از طریق پست الکترونیکی که در کتاب قرار دادیم ارسال کنند.

مدیر انتشارات   EL fariعنوان کرد: انتشارات فانوس دریایی فرصتی برای افراد اسپانیولی زبان فراهم می‌کند تا کاری برای خدا انجام دهیم و برای کسانی که می‌خواهند با اسلام آشنا شوند محتوا فراهم می‌کنیم. امسال توانستیم دو کتاب ترجمه و منتشر کنیم؛ یکی از این کتاب‌ها رمان «محمد» نوشته ابراهیم حسن بیگی است که در کلمبیا منتشر شده است. در این کتاب، محتوا را بر اساس نیاز مخاطب بازنویسی می‌کنیم تا خوب آن را درک کنند و گاهی شرح و توضیحاتی برای فهم و درک بهتر در کتاب می‌گنجانیم. از این طریق مخاطب مسلمان و غیر مسلمان  می‌توانند از رمان محمد استفاده کنند.

وی افزود: این رمان در  اکوادور نیز منتشر شد و در فضای مجازی نیز به آن پرداختیم. همچنین آن را در سایت آمازون منتشر کردیم تا افراد مختلف بتوانند به آن دسترسی داشته باشند و خریداری کنند. با توجه به وجود ویروس کرونا تاکنون 10 کتاب را  به صورت دیجیتال در آمازون منتشر کردیم تا افراد به سادگی به آنها دسترسی پیدا کنند. امیدوارم در سال جدید بتوانیم کتاب‌های جدیدی را ترجمه و منتشر کنیم.

ماریا روخاس در پایان گفت: ظرفیت انتشارات فانوس دریایی در مسیر اسلام و خدا قرار دارد تا از این طریق بتوانیم به جهان اسلام و مردم آمریکای لاتین خدمتی کرده باشیم.

ضرورت تناسب سازی در حوزه محتوا 

در ادامه این وبینار، فرهاد فلاح مدیر گروه کودک و نوجوان اسپانیایی زبان موسسه «فانوس دریایی» بیان کرد: انتشارات فانوس دریایی یک شبکه انتشاراتی است که در آمریکای لاتین فعالیت می‌کند و ماریا روخاس مسئولیت این انتشارات در در حوزه آمریکای لاتین بر عهده دارد. این کتاب تاکنون در سه کشور منتشر شده است و ظرف مدت یک هفته  1500 نسخه در ونزوئلا چاپ شد. همچنین، این کتاب در چاپخانه کلمبیا قرار دارد و به مناسبت روز بچه‌ها در این کشور به آنها هدیه داده می‌شود.  منابع مالی برای انتشار این کتاب از سوی خیرین جمع‌آوری شده است.

 فلاح عنوان کرد: آمریکای لاتین حدود یک میلیارد نفر جمعیت دارد؛ این جمعیت ظرفیت مهمی است که باید از آن استفاده کنیم اما تاکنون از این ظرفیت استفاده‌ای نشده است.  حجم انبوه مخاطبان الزام می‌کند محتوا عرضه کنیم اما در این زمینه کاری نشده است.

وی بیان کرد: انتشارات فانوس دریایی به صورت مستقل فعالیت می‌کند و کسانی مانند ماریا روخاس به سرمایه شخصی خودشان در این راه فعالیت می ‌نند و ما نیز گاهی با کمک خیرین به یاری آنها می‌رویم. چاپ اول رمان «محمد» در این کشور کمتر از یک سال به پایان رسید. این امر نشان دهنده ظرفیت بالایی است که در این حوزه در کشور وجود دارد. کتاب‌های مختلفی که درباره سردار سلیمانی منتشر شد قابلیت ترجمه به زبان‌های دیگر را ندارند. بنابراین ناچار هستیم با همکاری ناشران قسمت‌هایی از کتاب را بازنویسی کنیم چرا که بعضی از مطالب و محتوا متناسب به فرهنگ مردم آمریکای لاتین نوشته نشده است. ار طرف دیگر ترجمه بعضی از موضوعات کار سختی است.

 فلاح اظهار کرد: کتاب«رفیق خوشبخت ما» قابل عرضه در آمریکای لاتین نیست و عرضه آن نتایج بسیار بدی دارد. در حوزه محتوا باید تناسب‌سازی کنیم و محتوایی متناسب با فرهنگ مردم آن کشور ارائه دهیم. در آمریکای لاتین رایزن فرهنگی نداریم این به این معناست که نمی‌توانیم از مزایای طرح «تاپ» استفاده کنیم.

این فعال فرهنگی بیان کرد: ماریا روخاس اپلیکیشنی با صدعنوان کتاب ایرانی به زبان اسپانیولی رونمایی خواهد مرد. اما در کشور ما از آن هیچ حمایت و قدردانی انجام نشده است. پیشنهاد می‌کنم در شناسایی این ظرفیت‌ها اهتمام کنند. همچنین می‌توانیم اتحادیه‌ای تشکیل دهیم با عنوان ناشران هم سو تا افرادی مانند ماریا روخاس به لحاظ معنوی از طریق آنها ارتزاق کنند.

وی در پایان از اعلام آمادگی موسسه انتشاراتی فانوس دریایی برای عقد قرارداد با خانه کتاب و ادبیات ایران خبر داد و گفت: می‌توانیم تفاهم‌نامه‌ای دو جانبه مبنی بر ارائه غرفه رایگان  برای حضور ایران در نمایشگاه‌های کتاب فیزیکی و برعکس فراهم کنیم.

سختی‎های ترجمه آثار کودک و نوجوان نسبت به آثار بزرگسال  

علی شریفیان مترجم کتاب به زبان فرانسه نیز آخرین سخنران این وبینار بود. وی سخنان خود را درباره سختی‌های کار ترجمه کتاب‌های کودک و نوجوان و معیارهای ترجمه برای این گروه سنی آغاز کرد و گفت: اکثر مترجمان تصور می‌کنند کار ترجمه کودک و نوجوان نسبت به آثار بزرگسال سهل و ساده است اما اینگونه نیست.  ترجمه آثار کودک و نوجوان پیچیده تر از ترجمه آثار بزرگسال است.

 شریفیان با اشاره به معیارهای ترجمه در حوزه کتاب کودک و نوجوان گفت:  ترجمه آثار کودک و نوجوان باید روان با حفظ امانت داری باشد. روانی متن و محتوا برای کودک اهمیت بیشتری دارد چرا که اگر با سختی در خوانش متن مواجه شود خواندن کتاب را کنار می گذارد و ادامه نمی دهد.

این نویسنده افزود: مترجم باید در زبان مقصد، عبارت پردازی ها را پیدا کند و از آنها در ترجمه اثر استفاده کند. قرار گرفتن در فضای ذهنی کودک و نوجوان بری انتقال مفاهیم به زبان آنها مهم است. همچنین، مترجم باید خوانش خود را قبل از ترجمه به ویژه در انتخاب واژگان داشته باشد و واژگانی انتخاب کند که کودک و نوجوان با آنها ارتباط برقرار کند؛ واژه هایی که دور از دسترس نباشد.

وی توصیه کرد: مترجم در هنگام ترجمه برای کودکان و نوجوانان نباید تحت الفظی ترجمه کند بلکه گاهی ترجمه ها باید آهنگین باشند. مترجمان شعرهای موجود در کتاب ها را قافیه سازی نمی کنند تا کودک با تکرار این شعرها آن را به حافظه خود بپسارد.

شریفیان در پایان گفت: بعضی از موضوعات مطرح شده در کتاب ها باید از سوی مترجم بومی سازی شوند و به سمت زبان هدف بروند. در این شرایط مترجم مانند پل عمل و آیینه ای عمل می کند که ترجمه از آن عبور می کند و به مقصد می رسد.

همزمان با نخستین سالگرد شهادت سردار شهید حاج قاسم سلیمانی، سلسله نشست‌های تخصصی «با مکتب سلیمانی» از سوی خانه کتاب و ادبیات ایران در خصوص معرفی و بررسی ترجمه آثار مرتبط با اندیشه و حیات غیورانه سردار شهید سلیمانی در پنج نشست تخصصی چندجانبه، با هفت زبان و با حضور ناشران و مترجمان بین‌المللی به‌شیوه وبینار، در بستر اسکای‌روم برگزار می‌شود.